Opera 15 december 2007

Zaterdag 15 december 2007, Royal Opera House Covent Garden Londen
The Royal Opera

Wagner: Parsifal

Parsifal - Christopher Ventris
Amfortas - Falk Struckmann
Gurnemanz - John Tomlinson
Kundry - Petra Lang
Titurel - Gwynne Howell
Klingsor - Willard W. White
The Royal Opera Chorus
The Orchestra of the Royal Opera House o.l.v. Bernard Haitink

Het was helemaal zoals ik gehoopt had, misschien wel meer. Het kost een paar centen en dan heb je ook wat, luidt de uitspraak. Maar dat is bij een muziekuitvoering natuurlijk afwachten. Alhoewel, bij deze cast, dit orkest en deze dirigent kan er in dit stuk eigenlijk weinig mis gaan. Ik was ooit twee keer eerder in dit theater, maar zat toen helemaal achteraan bovenin. Nu op de derde rij in de zaal, in het midden: ik kon de nekharen van Haitink tellen zowat. Het was een typische Haitink-uitvoering: prachtig opgebouwd gericht op de lange lijn, het orkestspel perfect in samenspraak met de zangers, en tot in de puntjes verzorgd. De klaagzang van Amfortas in de eerste akte is het indringendste gedeelte van deze opera; wie de fenomenale uitvoering van George London hiervan kent (o.l.v. Knappertsbusch, Bayreuth 1962 op Philips) weet wat ik bedoel. London zal nooit geëvenaard kunnen worden, maar Falk Struckmann kwam aardig in de buurt! Dat echter zelfs niet deze passage of de Karfreitagszauber uit de derde akte, maar juist monologen van Gurnemanz in de eerste akte en Kundry in de tweede tot de hoogtepunten van deze uitvoering werden, zegt veel over de enorm hoge kwaliteit van de uitvoering. Tomlinson heeft alleen al zijn kop mee voor de rol van Gurnemanz, en zijn stem en akteertalent maken hem een perfecte Gurnemanz. Hoe prachtig wanneer hij in de eerste akte met de vier knapen in een groepje bijeen zit en dan vertelt hoe het allemaal zo gekomen is. In de tweede akte probeert Kundry Parsifal te verleiden en haar vertelsel werd door Petra Lang zo ontzettend goed gezongen en door Haitink zo dienstbaar begeleid, dat de zaal zijn adem inhield. Lang en Haitink keken elkaar geen seconde aan, maar je zag aan ze dat ze elkaar volledig begrepen, volgden en de ruimte gaven, en alles ging vanzelf. Fantastisch.


De enscenering van Klaus Michael Grüber dateert van begin jaren 90 en ging toen bij de Nederlandse Opera in première. Ofwel: ik zag de enscenering die ik al kende (ik zag nog nooit een andere Parsifal). In de Engelse pers werd deze regie flink bekritiseerd, maar ik vond 'm bij nader inzien eigenlijk bijzonder fraai en passend. Geen geren en gevlieg op het podium: de stilstand van de handeling en de muziek werd fraai verbeeld. Prima. Van een website heb ik wat scenefoto's kunnen plukken, maar die geven niet helemaal de essentie van deze enscenering weer. Haitink bovenaan, want hij leidde een operavoorstelling die ik nooit zal vergeten. En hoe geweldig om hem eens in de orkestbak te zien, en bij het applaus op het podium. Hij werd luid toegejuicht, bij zijn opkomst bij de derde akte stampten de orkestleden zelf voor hem. Anderhalf jaar geleden durfde ik het niet te dromen, maar nu binnen een half jaar hoorde ik zomaar twee van de drie opera's die ik ooit nog door Haitink gedirigeerd had willen horen. Misschien toch ooit nog eens een Tristan...?